Majątek wspólny czy oddzielny – dylemat małżonków?

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Od powyższej zasady istnieją jednakże wyjątki, dzięki którym majątek współmałżonków może być może objęty rozdzielnością majątkową. Zgodnie z art. 51 KRO „w razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przez zawarciem umowy jak i majątek nabyty później”.

W ustroju rozdzielności majątkowej nie ma majątku wspólnego, lecz są tylko majątki osobiste każdego z małżonków. Małżonkowie mogą nabyć wspólnie przedmiot majątkowy w czasie trwania tego ustroju, ale będzie on wtedy należał do każdego z małżonków w częściach ułamkowych. Jeśli małżonkowie zawierają taką umowę przed zawarciem związku małżeńskiego, to w ogóle nie dochodzi do powstania majątku wspólnego. Od chwili bowiem zawarcia małżeństwa, tj. od chwili, w której umowa stała się skuteczna, małżonków obowiązuje ustrój rozdzielności majątkowej. Wszelkie zatem przedmioty majątkowe nabyte przez nich do chwili zawarcia małżeństwa, jak i później, należą do ich majątków osobistych.

Małżonkowie w szczególności zachowują wyłącznie dla siebie dochody osiągane w ramach stosunku pracy lub też z prowadzonej działalności gospodarczej. W sensie prawnym masy majątkowe obojga małżonków są zupełnie odrębne. Taka rozdzielność majątkowa może powstać na podstawie umowy majątkowej małżeńskiej zawartej pomiędzy małżonkami lub przyszłymi małżonkami w formie aktu notarialnego. Taka umowa nazywana jest popularnie „intercyzą”. Umowa ustanawiająca rozdzielność majątkową nie może mieć skutku wstecznego. Drugim sposobem jest ustanowienie rozdzielności majątkowej w drodze postępowania sądowego. Ten sposób jest wykorzystywany zwykle, gdy drugi małżonek postępuje niewłaściwie. Z pomocą przychodzi tu art. 52 KRO, który mówi, iż z ważnych powodów małżonek może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Oprócz małżonka może tego żądać również wierzyciel jednego z małżonków, jeśli tylko uprawdopodobni, że zaspokojenie jego wierzytelności wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Taka rozdzielność co do zasady powstaje wtedy z dniem oznaczonym w wyroku.

W orzecznictwie podkreśla się, że rozdzielność majątkowa małżeńska w świetle przepisów prawa rodzinnego odnosi się, jak sama nazwa wskazuje, do majątków małżonków, a nie do ich wzajemnych obowiązków. Nie zwalnia to więc małżonków ze wzajemnej pomocy finansowej. Rozdzielność majątkowa często wybierana jest przez małżonków jako środek zabezpieczający część majątku w wypadku ewentualnego niepowodzenia działalności gospodarczej prowadzonej przez jedno z małżonków i powstania z tego tytułu zadłużenia. W literaturze zauważa się, że w ustroju rozdzielności majątkowej, w przeciwieństwie do ustroju opartego na wspólności, każde z małżonków ma znacznie większą swobodę ekonomiczną, co sprzyja prowadzeniu samodzielności działalności gospodarczej.

Napisz do nas: kancelaria@centrumprawa.eu

lub poprzez FB