Wywłaszczenie a ochrona interesu indywidualnego

Regionalnym przykładem procesu wywłaszczeniowego jest budowa drogi ekspresowej S5. Inwestor – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad przygotowuje się do przejęcia gruntów niezbędnych do budowy trasy S5. Wywłaszczenie następuje na mocy decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (ZRID). Decyzja ta zatwierdza również podziały geodezyjne nieruchomości pod inwestycje i przenosi z mocy prawa własność działek na Skarb Państwa, co pozwala je przejąć inwestorowi. Budowa dróg publicznych, jak i wywłaszczenie pod nie nieruchomości zostało ułatwione i przyśpieszone na podstawie przepisów tzw. specustawy drogowej.

Co mają zrobić w takiej sytuacji właściciele gruntów dotkniętych skutkami decyzji ZRID? Wszystko zależy od tego czy wywłaszczana będzie cała nieruchomość czy tylko jej część (wartość nieruchomości zmniejszyła się na skutek wydania decyzji ZRiD lub właściciel nie może korzystać z nieruchomości w dotychczasowy sposób). Przyznanie prawa do odszkodowania jest podstawowym instrumentem ochrony interesu indywidualnego w postępowaniach dotyczących lokalizacji i budowy dróg publicznych. Wywłaszczenie prawa własności oraz innych praw majątkowych powinno nastąpić za zapłatą słusznego odszkodowania na rzecz osoby wywłaszczanej. Jeżeli właściciel jest niezadowolony z wysokości odszkodowania może je kwestionować poprzez wykonanie osobnej wyceny, w formie operatu. Tak przyznane odszkodowanie zwolnione jest z zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych. Przy okazji wywłaszczenia pojawia się też temat prawnego uregulowania własności działek. Często spadkodawcy nie mają uregulowanych stosunków własnościowych – nie przeprowadzono lub nie zostało jeszcze zakończone postępowanie spadkowe. W takim przypadku spadkobiercy powinni podjąć działania zmierzające do uzyskania postanowienia stwierdzenia nabycia spadku i zmienić zapisy w księgach wieczystych, by móc uczestniczyć w procesie wywłaszczenia swojej nieruchomości.

Na sam koniec warto przestrzec właścicieli budynków zlokalizowanych na terenach inwestycyjnych, aby wykonali dokumentację zdjęciową posiadanych budynków – może to być przydatne w sytuacji, kiedy ściany, stropy czy dachy domów zaczną pękać w wyniku prowadzonych robót.

Malwina Więcławska